در این کتاب سعی شده تا نه تنها به بررسی مشکلات و دشواری‌های شناخته شده در دوران پیش¬زادی که در بیشتر منابع به آن‌ها اشاره شده است بپردازد، 

بلکه به آسیب¬رسان‌ها و بحران‌های رشدی در دوره‌های دیگر که در سایر منابع و کتاب‌ها به طور پراکنده دیده می‌شود نیز به شکلی دقیق و علمی بپردازد

این کتاب نه‌تنها برای تمامی دانشجویان در رشته‌های روان‌شناسی و گرایش‌های آن، مشاوره و علوم تربیتی که درس‌های روان‌شناسی رشد و نظریه‌های رشد را می‌گذرانند، 

که برای دانشجویان تمامی رشته‌ها و دوره‌های تحصیلی سودمند است و برای استادان و مدرسان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نیز بسیار کاربردی است. 

علاوه بر این محتوای کتاب برای مخاطبان دیگری چون خانواده‌ها و افراد در دوره‌های گوناگون رشد سودمند است؛ زیرا با آشنایی و آگاهی از چالش‌ها و خطرسازهای رشد در هر دوره، فرصت رویارویی مناسب و سازنده با این مشکلات را بیشتر فراهم می‌آورد..

سرآغاز 21

گفتار اول / آسيب‌رسان‌ها و بحران‌های رشدی دوره پیش‌زادی 23

پیشگفتار 23

تاریخچه تراتوژن و تراتولوژی 25

دوره‌‌های حساس پیش از تولد 27

ژن‌های پیدا- پنهان 33

بیماری‌های مربوط به کروموزوم‌های غیر جنسی 34

بیماری‌های مادر 39

الف) بررسی بیماری‌های واگیردار 39

ب) بیماری‌های غیر واگیردار 40

داروهای تراتوژنیک آنتاگونیست‌های فولیک اسید 45

هورمون‌ها 45

آرامبخش‌ها 46

عامل نارنجی 46

آلودگی‌های محیط 49

شرایط مادری 50

تغذیه مادر 50

کار سنگین و مداوم مادر 56

خلاصه فصل 58

گفتار دوم / آسیب‌رسان‌ها و بحران‌های رشدی در نوباوگی (بدو تولد تا دو سالگی) 61

پیشگفتار 61

دوره‌های حساس در رشد مغز 61

انعطاف‌پذیری مغز در چند سال اول زندگی 63

رشد ادراک و شناخت 63

احساس امنیت و داد و ستد عاطفی با مادر 64

خطرسازهای بدنی و روانشناختی زایمانی 66

عوامل آغازین مؤثر در گرایش‌های والدینی 68

تراژدی اسرارآمیز نشانگان مرگ ناگهانی کودک (SIDS) 70

اختلالات عصبی رشدی 72

اختلال عقلانی رشدی 72

ملاک‌های تشخیصی 72

شیرخواران نارس و کوچک‌تر از سن درون- رحمی 76

شیرخواران نارس 76

شیرخواران کوچک تر از سن درون-رحمی 77

بازتاب‌های اولیه چیست؟ 78

اگر بازتاب‌های اولیه باقی بمانند چه می‌شود؟ 79

چرا بازتاب‌ها، مهم هستند؟ 80

سلسله مراتب یادگیری 82

انواع بازتاب‌ها 83

بازتاب غیرقرنیه‌ای تونیک گردن 85

بازتاب قرنیه‌ای تونیک گردن 86

بازتاب تونیک لابیرنتی 86

بازتاب گالانت 87

بازتاب مورو 87

چگونه می‌توان یک کودک دارای بازتاب تونیک غیرقرنیه‌ای گردن را تشخیص داد؟ 89

چگونه می‌توان یک کودک دارای بازتاب تونیک قرنیه‌ای گردن را تشخیص داد؟ 90

چگونه می‌توان یک کودک دارای بازتاب لابیرنتی را تشخیص داد؟ 90

چگونه می توان یک کودک دارای بازتاب گالانت را تشخیص داد؟ 91

چگونه می‌توان یک کودک دارای بازتاب مورو را تشخیص داد؟ 92

چگونه می‌توان یک کودک دارای بازتاب دهان، دست و پا را تشخیص داد؟ 93

اضطراب جدایی 94

اضطراب جدایی در کودک خردسال 94

نظریه دلبستگی: نگاه کلی 95

مراحل دلبستگی 96

تأثیرات نگهداری شدن در پرورشگاه 98

نوباوگان با الگوی دلبستگی ایمن 99

نوباوگان با الگوی دلبستگی ناایمن اجتنابی 100

نوباوگان با الگوی دلبستگی ناایمن دوسوگرا 100

نظریه روان تحلیلی فروید 101

مرحله دهانی (تولد تا 1 سالگی) 101

تثبیت و واپس‌روی 102

مرحله مقعدی (1 تا 3 سالگی) 104

نظریه روانی اجتماعی اریکسون 105

مرحله اعتماد در برابر عدم اعتماد (از تولد تا یک سالگی( 106

مرحله استقلال یا خودمختاری در برابر شرم و تردید (1تا 3 سالگی( 106

تغذیه 107

اختلالات تغذیه‌ای 108

مصرف قند 108

سوءتغذیه 108

اهمیت پرستاری 111

اهمیت روانشناختی دندان درآوردن 112

بحران از شیر گرفتن کودک 112

بحران از پوشک گرفتن و آموزش توالت رفتن 113

روش‌های آموزش 115

مشکلات آموزش توالت رفتن 116

خلاصه فصل 119

گفتار سوم / آسیب‌رسان‌ها و بحران‌های رشدی در کودکی نخستین 2-7 سالگی 121

پیشگفتار 121

وراثت و هورمون‌ها 122

مغز و سیستم عصبی 122

ترمیم‌پذیری/انعطاف‌پذیری مغز 126

تغذیه 127

خواب 128

بیماری 129

آسیب‌های کودکی 129

عوامل آسیب‌زای کودکی 130

رشد شناختی (ذهنی) 130

مرحله‌ی پیش‌عملیاتی 132

محدودیت‌های تفکر پیش‌عملیاتی 132

خودمحوری 132

ناتوانی در نگهداری ذهنی 133

محیط خانه و رشد ذهنی 134

مهدکودک، کودکستان و پیش‌دبستانی 135

مهدکودک 135

انواع پیش‌دبستانی و کودکستان 135

رشد دندان‌ها و اهمیت دندان‌های شیری 136

آموزش بهداشت دهان و دندان 138

رشد حرکتی 138

لکنت زبان 141

رشد اجتماعی 142

ارتباط با همسالان 144

ارتباط با بزرگسالان 144

رشد استقلال و اعتماد به نفس در کودک 145

رشد عاطفی 146

امنیت 147

حسادت 147

ترس 148

بازی و نقش آن در رشد شخصیت 149

چرا کودک اسباب‌بازی‌ها را می‌شکند؟ 149

جنبه‌های منفی تلویزیون به عنوان یک رسانه جمعی و سرگرمی 150

تاثیر ویدیو و بازی‌های رایانه‌ای در رشد رفتار کودکان 151

خودمهارگری 153

سبک‌های فرزندپروری 153

بدرفتاری با کودک 155

زمینه و بافت بدرفتاری 156

پیامدهای بدرفتاری بر رشد 157

استرس در کودکان 157

اهمیت دلبستگی در کودکان 158

مشکلات رشدی و رفتاری در کودکان آسیبدیده 159

اختلالات محتمل رشدی 162

اختلال طیف اوتیسم 162

اختلالات حرکتی 165

بدون رفتار صدمه زدن به خود 166

خلاصه فصل 169

گفتار چهارم / آسیب‌رسان‌ها و بحران‌های رشدی کودکی دوم (7-12 سالگی) 171

پیشگفتار 171

ویژگی‌های جسمانی 171

بینایی و شنوایی 172

چاقی 173

علت‌ها و پیامدهای چاقی 173

تغذیه و بهداشت 175

رشد حرکتی 176

تفاوت‌های جنسی در مهارت‌های حرکتی 178

ویژگی‌های شناختی 178

رشد مغز 179

کودکی دوم و تحولات شناختی همگام با آن از نظر پیاژه 180

رشد اخلاقی کودکان دبستانی از نظر کُلبرگ 181

دوره‌ی دبستانی در نظریه‌ی روانی ـ اجتماعی اریکسون 181

خلاقیت 183

رشد خودپنداره 184

مشکلات رفتاری و روانی 187

قلدری 187

تفاوت قلدری در دختران و پسران 189

اختلال کمبود توجه –بیشفعالی 190

در حالت بهبود نسبی 196

شب ادراری 197

نارسایی‌های ویژه یادگیری 198

اختلال‌های یادگیری ویژه در DSM 5 201

تشخیص شدت مشکل 204

کمالگرایی والدین 204

مشکلات اضطراب 206

تاثیر والدین 209

طلاق و ازدواج مجدد والدین 210

مرگ و میر در کودکی دوم 211

خلاصه فصل 213

گفتار پنجم / آسیب‌‌رسان‌ها و بحران‌های رشدی در دوره‌ی نوجوانی 215

پیشگفتار 215

مراحل نوجوانی 217

مرحله اول: فاصله گرفتن (12ـ14 سالگی) 217

مرحله دوم: جدایی برای آمادگی (15ـ17 سالگی) 217

مرحله سوم: بازگشت به مناسبات اجتماعی (18ـ20 سالگی) 218

تغییرات جسمی 218

مغز نوجوان 220

بحران‌های اخلاقی دوران نوجوانی 222

بحران‌های رشد شناختی 223

ارتباط با همسالان 224

بلوغ 225

تغذیه در دوران بلوغ 226

شروع بلوغ 227

بلوغ زودرس و دیر‌رس 228

انواع بلوغ 229

هویت و نوجوانی 231

بحران هویت ‏ 232

نقش فرهنگ در رشد هویت 234

دسته‏بندی گونه‏های هویت 237

هویت جنسی 237

هویت فردی 238

هویت خانوادگی 239

هویت ملّی 239

هویت دینی 240

هویت اجتماعی 241

هویت فرهنگی 241

رابطه هویت و معنای زندگی 242

رشد اخلاقی در دوره نوجوانی و چالش‌های آن 243

افت تحصیلی 244

‎عوامل فردی‎ 245

عوامل خانوادگی‎ 246

‎عوامل آموزشی و مدرسه‌ای 247

بارداری در دوران نوجوانی 247

انواع اختلالات روانی و رفتاری در نوجوانان 250

سوء استفاده از مواد مخدر 255

الکل و اثرات آن در دوران نوجوانی 260

فرار دختران 261

خودآزاری در نوجوانی 261

اختلالات کنترل تکانه و سلوک 263

شکاف نسلی 263

فضای مجازی و هویت 267

مرگ و میر در نوجوانان 269

خلاصه فصل 270

گفتار ششم / آسیب‌رسان‌ها و بحران‌های رشدی جوانی و بزرگسالی 273

پیشگفتار 273

نشانه‌های گذار به بزرگسالی 274

کارکرد جسمی و رشد 274

سلامت 275

مشکلات سلامت مغز 277

فربگی 278

رژیم غذایی 280

ورزش منظم 281

استرس روانی 282

رؤیاها و مشاوران 283

سوءمصرف مواد 284

کشیدن سیگار و نیکوتین 284

الکل 285

چرخه‌ی قاعدگی 286

بیماری‌های عفونی قابل انتقال از راه جنسی 287

تجاوز جنسی 288

پیامدها 289

آزار جنسی 289

پویایی‌های شغلی 290

گذر از دهه‌ی سوم زندگی: ارزیابی مجدد ساختار زندگی 290

زمان‌بندی اجتماعی 291

خلق و خو و شخصیت در دوران بزرگسالی 291

مدلی با پنج عامل 293

اختلالات شخصیتی 295

اختلالات روانپریشی در DSM 5 296

طیف اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روان‌پریشی 296

اختلال افسردگی اساسی 299

اختلال افسردگی پایدار یا افسرده‌خویی 300

اختلالات اضطرابی 301

اختلال وسواسی -جبری و اختلالات مرتبط 302

اختلال مرتبط با سانحه یا عامل استرس‌زا 303

اختلالات تجزیه‌ای 304

اختلالات علائم جسمانی و علائم مرتبط 305

اختلالات خوردن و تغذیه 306

اختلالات دفعی 307

اختلالات خواب- بیداری 307

کژکاری‌های جنسی 309

نارضایتی جنسیتی 310

اختلالات مرتبط با مواد 310

اختلال پارافیلیک یا پارافیلیا 311

سایر اختلالات روانی 311

اختلالات حرکتی ناشی از دارو و سایر 312

عوارض جانبی داروها 312

سایر حالت‌هایی که ممکن است کانون توجه بالینی باشند 313

زمان‌های اجتماعی دوره‌ی بزرگسالی 313

روابط با والدین و خواهران و برادران 314

جوانی در نظریه اریکسون 316

حالت‌های دلبستگی کودکی و روابط رمانتیک بزرگسالان 317

صمیمت، دوست داشتن و عشق ورزیدن در اوایل دوره‌ی بزرگسالی 320

عوامل مؤثر بر جذب 320

شور و شوق، و عشق همدلانه: دو وجه عشق 326

مؤلفه‌های شادی: برآوردن نیازهای فیزیکی 328

چرخه‌ی زندگی در دوران بزرگسالی 329

چه چیزی ازدواج را موفق می‌سازد؟ 333

تاثیرگذاری فرهنگ بر ازدواج 334

خلاصه فصل 337

گفتار هفتم / آسیب‌‌رسان‌ها و بحران‌های رشدی دوره میان‌سالی 339

پیشگفتار 339

بحران میان‌سالی 340

تغییرات جسمی 342

بینایی 342

شنوایی 343

پوست و مو 344

چشایی و لامسه 345

ترکیب عضله – چربی 345

پوکی استخوان 346

تغییرات جنسی زنان 347

سازش‌های جنسی 349

تغییرات شناختی 350

اوقات فراغت 353

تغییرات هیجانی – اجتماعی 354

توجه به ظاهر و وضعیت پوشش 354

بحران والدینی 355

کیفیت زندگی زناشویی 356

بحران ناشی از وجود والدین سالمند 357

بحران آشیانه خالی 358

سازش شغلی 359

سازش با نقش پدربزرگ و مادربزرگی 359

بحران مجردی و تنهایی 361

رابطه تنهایی عاطفی و استرس در میانسالی 362

بحران مرگ همسر 363

بحران طلاق همسر 366

ازدواج مجدد 367

مرگ و بیماری‌ها 370

پدیدآورندگی در برابر رکود 372

نظریه لوینسون: ساختار زندگی 374

نظریه‌ی یونگ: تفرد و تعالی 376

الگوی زمان وقوع واقعه‌ی برنیس نوگارتن 377

خلاصه فصل 378

گفتار هشتم / آسیب‌زاها و بحران‌های رشدی در سالمندی 379

پیشگفتار 379

امید به زندگی و فراخنای زندگی 380

تفاوت‌های جنسیتی در امید به زندگی 381

توضیحات بیولوژیکی 381

عادت‌های سلامت 382

سالخوردگی درونی 385

صد ساله‌ها 386

سیستم عصبی 387

نظریههای مربوط به سالخوردگی 388

چگونه سالخورده می‌شویم؟ 388

نظریه تکاملی 389

نظریه زمان بافت سلولی 390

آسیب‌دیدگی DNA 391

آسیب‌دیدگی میتوکندری 391

رادیکال‌های آزاد 391

نظریه‌های مربوط به ایمنی و استرس هورمونی 392

فعالیت جنسی 393

علل مشکلات جنسی 394

میل جنسی 395

خواب 395

سلامت 397

دلایل مرگ در بزرگسالان مسن‌تر 397

ورم مفاصل 398

پوکی استخوان 398

تصادفات 399

بیماری‌های روانشناختی در سالمندی 399

اضطراب 402

شیوع استرس پس از سانحه در میان سالمندان 403

کارکرد شناختی 404

توجه 404

بیماری آلزایمر 406

اختلالات عصب- شناختی در DSM-5 408

بیماری پارکینسون 409

کار و بازنشستگی 410

مراحل بازنشستگی 412